درباره کتاب

جنگ بوسنی و هرزگوین که پس از فروپاشی یوگسلاوی سابق شعله‌ور شد، صحنه جنایات هولناک جنگی و پاکسازی قومی بود و در این میان، شهر سربرنیتسا، که منطقه امن سازمان ملل اعلام شده بود، به محل قتل‌عام بیش از هشت هزار مسلمان بوسنیایی تبدیل شد. کتاب حاضر که عنوان اصلی آن Voices from Srebrenica: survivor narratives of the Bosnian Genocide, 2021 است، حاصل بیش از پنج سال تحقیق و مصاحبه نویسندگان بوده و بر روایت‌های دست اول تمرکز دارد. این اثر مجموعه داستان‌های شخصی چهارده بازمانده و پنج فعال حقوق بشر را دربر می‌گیرد. نویسندگان با استفاده از روش‌شناسی تاریخ شفاهی، به خواننده امکان می‌دهند تا به لایه‌های انسانی و عاطفی وقایع تاریخی نفوذ کرده و با انسان‌هایی مواجه شوند که با وجود تجربه غیرقابل تصورترین جنایات، همچنان برای اجرای عدالت و حفظ خاطره عزیزانشان مبارزه می‌کنند.

خلاصه کتاب

جلد نخست این اثر که با عنوان «روایت‌ها» منتشر شده، در ده فصل اصلی تدوین شده است. این روایت‌ها شامل صداهایی از زنان (مادران و همسران) است که شاهد ربوده شدن و قتل عزیزان خود بودند، مردانی که به طرزی معجزه‌آسا از «راهپیمایی مرگ» در جنگل‌ها جان سالم به در بردند، و کودکانی که طعم یتیمی و آوارگی را چشیدند. این روایت‌ها فراتر از شرح وقایع، چالش‌های بازماندگان را نیز به تصویر می‌کشند: دشواری مواجهه با قاتلان و همسایگانی که اکنون آزادانه در شهر زندگی می‌کنند، نبود مستندات کافی از نسل‌کشی در شکلی در دسترس و تلاش‌های بی‌پایان برای شناسایی و دفن بقایای شهدا. کتاب با مقدمه‌ای از امیر سولیاگیچ، مدیر مرکز یادبود قربانیان سربرنیتسا، آغاز می‌شود.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

در جهانی که انکار نسل‌کشی با انگیزه‌های سیاسی به‌طور خطرناکی رواج یافته و حتی توسط برخی نهادهای روشنفکری مورد تأیید قرار می‌گیرد (مانند اعطای جایزه نوبل به منکران)، این کتاب یک نیاز ضروری است. این اثر به ما یادآوری می‌کند که قربانیان نسل‌کشی، تنها اعدادی در گزارش‌های خبری نیستند، بلکه انسان‌هایی با آرزوها و داستان‌های منحصربه‌فردند. با خواندن این روایت‌ها، ما گامی در جهت مقابله با تحریف تاریخ برمی‌داریم و به طور فعال در ترویج فرهنگ صلح و مسئولیت‌پذیری بین‌المللی سهیم می‌شویم. «صداهایی از سربرنیتسا» دعوتی است به شنیدن، به همدردی با بازماندگان و مقاومت در برابر جنایتکاران، تا رنجی که نباید نادیده گرفته شود، برای همیشه در خاطر زنده بماند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

1. پژوهشگران و دانشجویان: در رشته‌های تاریخ معاصر، علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، و مطالعات حقوق بشر، به ویژه کسانی که بر منطقه بالکان تمرکز دارند.
2. فعالان حقوق بشر و سازمان‌های مردم‌نهاد: افرادی که به دنبال مستندسازی جنایات جنگی، مقابله با انکار نسل‌کشی و پیگیری عدالت انتقالی در جوامع پس از درگیری هستند.
3. تصمیم‌گیرندگان و تحلیل‌گران سیاسی: کسانی که به مطالعه پیامدهای ساختاری توافق‌نامه‌های صلح (مانند دیتون) و خطرات ناشی از ظهور ناسیونالیسم و راست افراطی در اروپا و جهان علاقه‌مندند.
4. عموم علاقه‌مندان به تاریخ و داستان‌های واقعی: کسانی که می‌خواهند از طریق روایت‌های شخصی و نه صرفاً تحلیل‌های خشک، ابعاد انسانی یک فاجعه عظیم تاریخی را درک کنند.

بخشی از کتاب

«...من همچنان با این واقعیت زجرآور که این همه انسان بی‌گناه به دست افرادی که روزی دوست و همسایه‌شان بودند، کشته شدند، دست و پنجه نرم می‌کنم. حتی امروز هم نمی‌توانم درک کنم که آنها چگونه قادر به کشتن هزاران انسان بودند ... آن‌ها (صرب‌ها) هزاران نفر را قتل‌عام کردند اما در نهایت نتوانستند همه را به کام مرگ بکشند و برخی از کسانی که به زور از خانه‌هایشان اخراج شدند، امروز به خانه‌هایشان بازگشته‌اند و این یک پیروزی است. صرب‌ها هزاران نفر را قتل‌عام کردند اما در نهایت نتوانستند همه را به کام مرگ بکشند و برخی از کسانی که به زور از خانه‌هایشان اخراج شدند، امروز به خانه‌هایشان بازگشته‌اند و این یک پیروزی است. در آنچه ما از سر گذراندیم، درس‌های بسیاری برای بشریت نهفته است و داستان ما، داستان مبارزه دائمی برای "به یاد آوردن" در جهانی است که به طرز خطرناکی به "فراموشی" گزینش شده تمایل دارد.»